نحوه مطالبه ثمن

آنچه در این مطلب مطالعه خواهید کرد:

1. مطالبه ثمن
2. مالکیت ثمن
3. آیا ثمن نقدی است؟
4. عدم پرداخت ثمن
5. آیا عدم پرداخت ثمن یا تاخیر در پرداخت ثمن فروشنده حق فسخ معامله می‌دهد؟
6. خیار تاخیر ثمن
7. دوم فسخ به استناد خیار تخلف شرط
8. نحوه فسخ
9. نحوه مطالبه خسارت تأخیر پرداخت ثمن
10. دادگاه صالح
11. حق حبس
12. اسقاط خیارات و خیار تخلف شرط
13. دادخواست تایید فسخ به علت عدم پرداخت ثمن
14. تعیین ثمن
15. اثر عدم تعیین ثمن
16. اثر عدم پرداخت ثمن در اعتبار عقد بیع
17. کلام پایانی

مطالبه ثمن

در رابطه با نحوه مطالبه ثمن باید بگوییم ثمن یعنی قیمت مال فروخته شده! ثمن قیمت کالا همان چیزی است که در قرارداد بر سر آن توافق شده باشد. دادگاه نمی‌تواند قیمت کالایی را که خریدار و فروشنده بر سر آن توافق کرده‌اند تغییر دهد.

مالکیت ثمن

بعد از انعقاد عقد بیع خریدار، مالک مال خریداری شده و فروشنده مالک ثمن معامله می‌شود. بنابراین فروشنده مستحق دریافت ثمن معامله می‌باشد. و می‌تواند آن را از خریدار مطالبه کند.

آیا ثمن نقدی است؟

اگر در متن قرارداد برای پرداخت همه یا بخشی از ثمن مدت تعیین نشود پرداخت ثمن به صورت نقدی خواهد بود و به محض انعقاد قرارداد فروشنده می‌تواند آن را از خریدار مطالبه کند. اما اگر برای پرداخت ثمن مهلت تعیین شده باشد فروشنده تنها بعد از رسیدن آن مهلت‌ها می‌تواند اقدام به درخواست مطالبه ثمن نماید پرداخت ثمن معامله باید مطابق به آنچه که در قرارداد تعیین شده است انجام بپذیرد.

عدم پرداخت ثمن

اگر خریدار در مهلت‌های تعیین شده اقدام به پرداخت ثمن معامله نکند فروشنده از دو حق برخوردار خواهد شد:

1. مراجعه به دادگاه و طرح دعوا به خواسته مطالبه ثمن معامله
2. فسخ معامله تحت شرایط خاص

نحوه مطالبه ثمن

آیا عدم پرداخت ثمن یا تاخیر در پرداخت ثمن فروشنده حق فسخ معامله می‌دهد؟

قانونگذار تحت شرایط خاصی و در قالب خیار تاخیر ثمن به فروشنده اختیار داده است تا در صورتی که خریدار در مهلت‌های مقرر قراردادی از پرداخت ثمن معامله خودداری نماید اقدام به فسخ معامله بکند. عدم پرداخت ثمن یا تاخیر در پرداخت ثمن از دو جهت به فروشنده حق فسخ معامله را می‌دهد:

• خیار تاخیر ثمن

هرگاه مال مورد معامله عین مشخص باشد و برای پرداخت ثمن یا تسلیم مورد معامله بین دو طرف مهلت تعیین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ معامله بگذرد و نه فروشنده مورد معامله را به طرف خریدار تحویل دهد و نه خریدار همه ثمن را به فروشنده پرداخت نماید در این صورت فروشنده حق فسخ معامله را خواهد داشت.

• دوم فسخ به استناد خیار تخلف شرط

گاهی ممکن است در قرارداد برای پرداخت تمام یا بخشی از ثمن مهلت تعیین شود و شرط شود که اگر خریدار در مهلت مقرر قراردادی به تعهد خود مبنی بر پرداخت ثمن معامله عمل نکند فروشنده حق فسخ معامله را خواهد داشت. این خیار ماهیتاً خیار تخلف شرط است یعنی طرفین حتماً باید این شرط را در قرارداد گنجانده باشند در غیر این صورت تاخیر در پرداخت تمام یا بخشی از ثمن در صورتی که برای پرداخت تمام یا بخشی از ثمن مهلت تعیین شده باشد عدم پرداخت ثمن به خریدار حق فسخ نمی‌دهد

درج این شرط در واقع تضمینی برای دریافت ثمن معامله می‌باشد. در پرونده‌های بسیاری مشاهده می‌شود که در قراردادها علی رغم اینکه برای پرداخت ثمن معامله به خریدار مهلت داده می‌شود اما برای تخلف او از پرداخت ثمن ،ضمانت اجرا تعیین نمی‌شود .

اگر شرط نشود که در صورت عدم پرداخت ثمن در مهلت‌های مقرر، فروشنده حق فسخ قرارداد را خواهد داشت، فروشنده نمی‌تواند به استناد عدم پرداخت ثمن در مهلت‌های مقرر اقدام به فسخ معامله کند بلکه قرارداد به اعتبار خود باقی بوده و فروشنده فقط می‌تواند با طرح دعوای حقوقی علیه خریدار الزام او به پرداخت ثمن معامله را مطالبه کند. پس درج شرط تخلف از پرداخت ثمن و تعیین ضمانت اجرای حق فسخ برای فروشنده بسیار دارای اهمیت است.

نحوه فسخ

اگر در قرارداد برای فروشنده حق فسخ تخلف از پرداخت تمام یا بخشی از سمن پیش بینی شده باشد و خریدار در مهلت‌های مقرر قانونی از پرداخت ثمن معامله خودداری نموده باشد فروشنده حق خواهد داشت تا با استناد به تخلف خریدار از پرداخت ثمن و انجام تعهد قراردادی اقدام به فسخ معامله کند.
برای فسخ قرارداد به استناد خیار تخلف شرط پرداخت ثمن لازم است فروشنده اراده خود مبنی بر فسخ قرارداد را با ارسال اظهارنامه رسمی به خریدار اعلام نماید آنگاه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست تایید فسخ معامله را تقدیم نموده همچنین آثار فسخ قرارداد را از دادگاه بخواهد یعنی اگر در جریان معامله اقدام به تحویل مال مورد معامله به خریدار نموده باشد صدور حکم بر استرداد آمال را هم از دادگاه مطالبه کند.

نحوه مطالبه خسارت تأخیر پرداخت ثمن

گاهی ممکن است در ضمن قرارداد برای تاخیر در پرداخت ثمن خسارت تعیین شده باشد در این صورت فروشنده می‌تواند از دادگاه الزام خریدار به پرداخت خسارت قراردادی به دلیل تاخیر در انجام تعهد به پرداخت ثمن معامله را مطالبه کند.

مشاوره حقوقی

جمع بین فسخ معامله و مطالبه خسارت بسته به نحوه نگارش قرارداد دارد اما جمع این دو تعارضی با مقررات قانونی ندارد و ممکن است در ضمن قرارداد پیش‌بینی شود که در صورت تاخیر خریدار در پرداخت سمن معامله فروشنده هم حق قرارداد را داشته باشد و هم حق مطالبه خسارت قراردادی.

دادگاه صالح

دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای فسخ و مطالبه خسارت دادگاه حقوقی است. چون دعوا راجع به مال غیر منقول است باید این دعوا در دادگاهی مطرح شود که مال در حوزه آن قرار دارد ولو اینکه قرارداد در محلی دیگر منعقد شده باشد و یا خوانده در حوزه دادگاه دیگری ساکن باشد.

حق حبس

هرگاه خریدار از پرداخت ثمن خودداری نماید فروشنده هم می‌تواند در مقابل از تسلیم مبیع به او خودداری بکند. حق که از آن به حق حبس تعبیر می‌شود برای فروش برای خریدار هم پیش بینی شده است خریدار هم می‌تواند تا زمانی که مال مورد معامله به او تحویل داده نشده است از پرداخت ثمن خودداری کند مگر اینکه در قرارداد برای تحویل مورد معامله و تحویل و پرداخت ثمن مهلت تعیین شده باشد خریدار و فروشنده متعهد هستند که به تعهدات قراردادی خود در مهلت‌های مقرر قراردادی عمل کنند.

اسقاط خیارات و خیار تخلف شرط

اگر در قرارداد شرط شده باشد که هرگاه خریدار از پرداخت ثمن معامله خودداری کند، برای فروش ایجاد می‌شود دیگر طبق عرف همه قراردادها در آن شرط شده باشد که طرفین کافه خیارات را اسقاط کرده‌اند خیارات خیارات مندرج در قرارداد را که به طور مشخص و جداگانه گنجانده شده‌اند را شامل نمی‌شود و با وجود اسقاط خیارات ، فروشنده می‌تواند نسبت به فسخ قرارداد اقدام کند.

دادخواست تایید فسخ به علت عدم پرداخت ثمن

اگر در قرارداد برای شما حق فسخ تاخیر در پرداخت ثمن پیش بینی شده است برای تنظیم دادخواست تایید فسخ قرارداد به علت عدم پرداخت تمام یا بخشی از ثمن، به دادخواست های آماده مراجعه نموده یا اینجا را کلیک کنید.

تعیین ثمن

قانون مدنی در ماده 338 عقد بیع را به این شرح تعریف کرده است:« بیع تملیکی عین است به عوض معلوم» لذا شرط درست بودن عقد بیع این است که هم مالی که خرید و فروش می شود و هم قیمت آن در زمان انعقاد عقد معلوم باشد.

تعیین ثمن

اثر عدم تعیین ثمن

اگر در هنگام انعقاد عقد بیع ثمن معامله معلوم نباشد عقد بیع باطل خواهد بود.

اثر عدم پرداخت ثمن در اعتبار عقد بیع

همینکه هنگام و انعقاد ضمن عقد بیع ثمن معامله تعیین گردد، عقد بیع به درستی منعقد شده است و عدم پرداخت ثمن در موعد مقرر به اساس عقدی که به درستی منعقد شده است خللی وارد نمی کند. بلکه همان گونه که در بالا توضیح داده شد تنها در موارد خاص می تواند برای فروشنده حق فسخ ایجاد کند.

کلام پایانی

ما در مطالب این صفحه در رابطه با نحوه مطالبه ثمن سخن گفتیم و در این باره اطلاعات مفیدی در اختیار شما همراهان گرامی قرار دادیم. اینک در انتها اگر سوالی دارید می‌توانید از قسمت نظرات سوال خود را با ما مطرح کنید تا کارشناسان ما در سریع‌ترین زمان ممکن به شما پاسخ دهند.

نحوه مطالبه ثمن | موسسه حقوقی آرمان حقوق امروز