مهریه در فسخ نکاح

آنچه در این مطلب مطالعه خواهید کرد:

1. فسخ نکاح چیست؟
2. ثبت فسخ نکاح
3. تکلیف مهریه در فسخ نکاح
4. قواعد فسخ نکاح
5. وضعیت مهریه در صورت فسخ نکاح به دلیل تخلف از شرط صفت
6. باکره بودن باید هنگام عقد شرط شده باشد!
7. نظر فقها درباره فسخ نکاح
8. نظر امام خمینی و شیخ طوسی
9. ماده 1128 قانون مدنی
10. کلام پایانی

1. فسخ نکاح چیست؟
2. تکلیف مهریه در فسخ نکاح چه می‌شود؟
3. آیا مرد میتواند نکاح را فسخ کند؟
4. در حالت کلی تکلیف مهریه چه می‌شود؟
   

اینها سوالاتی است که در رابطه با مهریه در فسخ نکاح از ما پرسیده می‌شود و ما قصد داریم در این مطلب به طور کامل به این سوالات پاسخ دهیم.

فسخ نکاح چیست؟

اگر ازدواج موجب زیان شود می‌توان ازدواج را فسخ نمود که البته این مورد بسیار دشوار است و تحت عنوان ” فسخ نکاح ” شناخته می‌شود. در حالت کلی شرایط فسخ نکاح چندان ساده نیست اما به هر حال قانونگذار جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به زن و مرد به طور کاملا مشخص موارد فسخ نکاح را تعیین کرده است.

ثبت فسخ نکاح

باتوجه به اینکه مسئله فسخ نکاح به صورت یک طرفه است دارنده‌ی این حق نیاز به رعایت مورد خاصی برای فسخ نیست و تنها باید مانند طلاق این موضوع به ثبت رسمی برسد. برای ثبت فسخ نکاح باید به دادگاه مراجعه نمود و بعد از صدور حکم دادگاه این مورد در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت شود.

تکلیف مهریه در فسخ نکاح

در رابطه با تکلیف مهریه در فسخ نکاح باید بگوییم اگر فسخ قبل از رابطه زناشویی باشد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد مگر اینکه مرد توانایی انجام عمل زناشویی به صورت دائمی و یا برای مدت طولانی را نداشته باشد که در این صورت زن مستحق نصف مهریه است. همچنین اگر رابطه زناشویی شکل گرفته باشد زن مستحق تمام مهریه خواهد بود. در رابطه با مهریه در فسخ نکاح باید یاری یک وکیل می‌تواند کمک خوبی برای شما باشد.

قواعد فسخ نکاح

فسخ نکاح دارای برخی قواعد مهم است که این قواعد عبارتند از:

1. طلاق و فسخ نکاح از لحاظ نگه داشتن عده زن با یکدیگر تفاوتی ندارند.
2. طرفی که دارای حق فسخ است در صورت عدم فسخ اختیارش از بین می‌رود.
3. حق فسخ قابل اسقاط و چشم پوشی است.
4. حق فسخ نکاح مطابق ماده 448 قانون مدنی به وارث منتقل نمی‌شود.
5. رضایت طرفین در فسخ نکاح تاثیری ندارد و کسی که حق فسخ دارد می‌تواند یک طرفه نسبت به این موضوع اقدام کند.
6. فسخ کننده باید رشید، عاقل و بالغ باشد.
7. مطابق ماده 1125 قانون مدنی در صورتی که مرد بعد از ازدواج دچار جنون شود زن حق فسخ دارد.

وضعیت مهریه در صورت فسخ نکاح به دلیل تخلف از شرط صفت

پسری با دختری ازدواج می‌نماید، بعد از ازدواج و نزدیکی با زوجه، مدعی می‌شود که باکره نیست در صورتی که به اعتبار دوشیزه بودن با مشارالیها ازدواج نموده است. و دوشیزه بودن صفتی است که عقد نکاح مبتنی بر آن می‌باشد به همین جهت فسخ نکاح را به استناد ماده 1128 قانون مدنی خواسته است.

حال این سوال مطرح می‌شود، در صورتی که قائل به به پذیرش دعوای فسخ نکاح باشیم مهریه که حین عقد نکاح تعیین شده تماماً به زوجه تعلق می‌گیرد و باید به پرداخت آن به زوجه حکم داد یا اینکه باید در تعیین مهریه که در فرض سوال موجبات فسخ حین العقد موجود بوده تردید نمود و به مهرالمثل برای زوجه حکم داد؟

پاسخ:

به عنوان مقدمه لازم است اشاره شود که بنابر مستفاد از متون فقهی و استفتائات فقها، دو دیدگاه در موضوع سوال وجود دارد. دیدگاه نخست که قول مشهور است این است که اگر صفتی (مانند باکره بودن) در عقد ازدواج شرط شده باشد یا عقدی مبنی بر آن منعقد شده باشد و پس از عقد با ادله شرعی و قانونی ثبت شود که این صفت هنگام عقد وجود نداشته است در صورتی که مشروط له در هنگام عقد، علم به عدم وجود صفت نداشته باشد می‌تواند عقد ازدواج را فسخ نماید.

مرحوم نراقی در این زمینه چنین نوشته است: «و اما در صورت دوم که ثیبوبت قبل از عقد معلوم شود به واسطه اقرار زوجه یا بینه، یا قرائنی که افاده قطع کنند، پس مشهور میان معاصرین از علما، ثبوت خیار فسخ برای زوج است.»

مهریه در فسخ نکاح

باکره بودن باید هنگام عقد شرط شده باشد!

باتوجه به آنچه ذکر گردید در فرض سوال چنانچه صفت باکره بودن ضمن عقد شرط شده باشد یا عقد مبتنی بر آن واقع شده باشد و بعد از عقد با ادله شرعی و قانونی ثابت گردد که زن باکره نبوده است مرد می‌تواند نکاح را فسخ کند. و اگر فسخ نکند می‌تواند نسبت به تفاوت مهر بکر از ثیب از مهر المسمی کسر نماید و چنانچه فسخ کند اگر فسخ قبل از نزدیکی باشد زن مهری ندارد و اگر فسخ بعد از تحقق رابطه باشد مرد مسئول پرداخت تمام مهرالمسمی به زوجه است و موردی برای مهرالمثل نیست.

اما چنانچه در این رابطه تدلیس صورت گرفته باشد اگر تدلیس از ناحیه خود زن باشد زن مستحق دریافت مهر نیست ولی اگر تدلیس از ناحیه شخص دیگری صورت گرفته باشد مرد مهر را به زن پرداخت نموده و مدلس رجوع می کند.

نظر فقها درباره فسخ نکاح

در مقابل قول مشهور؛ برخی از فقها برای شوهر حق فسخ قائل نشده‌اند. آیت الله خویی چنین عقیده دارند:«لو تزوجها علی أنها بکر فبانت ثیباً لم یکن له الفسخ؛ اگر کسی با زنی بنابر اینکه باکره است ازدواج کند و سپس معلوم شود که ثیب است نمی‌تواند نکاح را فسخ کند.» قانون مدنی در ماده 1128 از نظر مشهور فقها پیروی نموده است. اگر ازدواج به اعتقاد بکارت صورت گرفته ولی اشتراط و یا توصیف و اخباری صورت نگرفته و عقد مبتنی بر آن واقع نشده باشد بعداً معلوم شود باکره نبوده زوج حق فسخ ندارد.

نظر امام خمینی و شیخ طوسی

امام خمینی (ره) در خصوص مسأله می‌فرمایند:«لو تزوج امرأۀ علی أنها بکر بأحد الوجوه الثلاثه المتقدمه فوجدها ثیباً لم یکن الفسخ إلا إذا ثبت بالإقرار أو البینه سبق ذلک علی العقد، فکان له الفسخ، نعم لو تزوجها باعتقاد البکاره و لم یکن اشتراط و لا توصیف و إخبار و بناء علی ثبوتها فبان خلافها لیس له الفسخ و إن ثبت زوالها قبل العقد؛ اگر کسی با زنی ازدواج کند بنابراین که باکره است پس او را ثیب ببیند حق فسخ ندارد مگر آنکه با اقرار یا بینه ثابت شود که قبل از عقد ثیب بوده است که در این صورت حق فسخ دارد.

بله اگر با اعتقاد به بکارت، با او ازدواج کرده ولی شرط یا وصف یا اخباری بر این معنی نبوده و عقد مبنی بر ثبوت بکارت منعقد نشده باشد و خلاف آن روشن شود حق فسخ ندارد اگرچه زوال بکارت قبل از عقد ثابت شود.» درضمن اگر شوهر نتواند ادعای خویش را اثبات کند اقوال فقها و ماده 145 قانون مجازات اسلامی با شکایت زوجه قابل تعزیر است.

شیخ طوسی در این خصوص می فرمایند:«و إذا قال لامرأته: لم أجدک عذراء، لم یکن علیه الحد تاماً، و کان علیه التعزیر؛ هرگاه زوج به زوجه‌اش بگوید تو را باکره نیافتم حد بر او جاری نمی‌شود ولی تعزیر می‌گردد.»

ماده 1128 قانون مدنی

بر اساس ماده 1128 قانون مدنی و نظر مشهور فقها اگر بکارت در عقد شرط شده باشد یا مبنی بر آن منعقد شده باشد و زوج با ادله شرعی و قانونی اثبات کند که زوجه قبل از عقد باکره نبوده است و زوج نیز از آن آگاه نبوده حق فسخ دارد و اگر اعمال این فسخ بعد از دخول باشد زوج باید مهر المسمی را به زوجه پرداخت کند و اگر تدلیس در موضوع صورت گرفته باشد میتواند به مدلس رجوع کند مگر آنکه مدلس خود زوجه باشد که در این صورت مهر به وی تعلق نمی‌گیرد و در مفروض سوال جایی برای رجوع به مهرالمثل نمی باشد.

کلام پایانی

ما در مطالب این صفحه در رابطه با مهریه در فسخ نکاح سخن گفتیم و در این باره اطلاعات مفیدی به شما عزیزان ارائه نمودیم. اینک اگر در رابطه با این موضوع سوالی دارید می‌توانید از قسمت نظرات سوال خود را با ما مطرح کنید تا کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ دهند.