” خلع ید ”
حق مالکانه
هر مالکی حق دارد هرگونه استفاده‌ای که می‌خواهد در چهارچوب موازین قانونی از ملک یا مال خود ببرد. و بدون مجوز قانونی هیچ مالکی را نمی‌توان از تصرف در مال خود محروم ساخت. نتیجه حق مالکانه این است که هیچکس بدون مجوز قانونی نمی‌تواند در مال دیگری تصرف نماید.
ارکان دعوای خلع ید
ارکان دعوای خلع ید به ترتیب به این صورت است:
- مالکیت خواهان
- غصب ملک توسط خوانده
- غاصبانه بودن تصرفات متصرف
همچنین مشاهده کنید: کتاب دعوای خلع ید
وضع ید یا تصرف
هرگاه کسی بدون اذن مالک یا بدون مجوز قانونی در ملک دیگری تصرف نماید. غصب محقق می‌شود. لازمه تحثث غصب که رکن اولیه دعوای خلع ید است. لازم است که شخصی بر ملک دیگری وضع ید نموده و ملک را تصرف نماید. اگر دیگری بدون اینکه در ملک غیر تصرفی نماید، صرفا مانع از تصرفات مالک در ملک خودش شود، غصب محقق نمی‌شود. و حسب مورد ملک می‌تواند اقدام به طرح دعوا به خواسته رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق نماید.
انکار مالکیت ملک بعد از تصرفات قانونی
اگر تصرفات متصرف غیر مالک در ملک ابتداً با انعقاد عقودی مثل عاریه، ودیعه و… انجام شود اما پس از تصرف قانونی منکر مالکیت مالک شده باشده و ید خود را مالکانه بداند، اقدام متصرف در حکم غصب بوده و مشمول مقررات قانونی غصب خواهد شد.
تفاوت دعوای خلع ید و اجاره
هرگاه ملکی با انعقاد قرارداد اجاره به مستاجر داده شود، در هر حال رابطه حقوقی دو طرف قرارداد (موجر و مستاجر) تابع قرارداد اجاره است. و حتی اگر مدت قرارداد اجاره پایان یافته باشد، برای خارج نمودن مستاجر از ملک الزاما باید دعوای تخلیه طرح شود. و در صورتی که اقدام به طرح دعوای خلع ید شود، به علت طرح دعوا بر خلاف موازین قانونی دعوا رد خواهد شد.
خلع ید از غاصب
غاصب باید مال مغصئب را عینا به صاحب آن رد نماید. و اگر عین مال به هر دلیل در ایام غصب تلف شده باشد، باید مثل یا قیمت آن را به مالک بدهد.
همچنین مشاهده کنید: دادخواست خلع ید
منافع مال غصب شده
از نتایج مالکیت بر هر مالی، تعلق عواید ناشی از آن به مالک است. لذا در ایامی که مال در تصرفات غاصبانه غاصب قرار دارد، تمامی عواید آن متعلق به مالک خواهد بود. و غاصب یا غاصبین مال مکلف هستند که منافع مال را به مالک بپردازند. حتی اگر از مال تحت تصرف خود هیچ استفاده‌ای نکرده باشند.
بر این اساس مالک می‌تواند همزمان با طرح دعوای غصب یا بعد از آن با طرح دعوای اجرت المثل، ایام غصب را از غاصب یا غاصبین مطالبه کند.
خسارت وارده به مال غصب شده
اگر بعد از غصب مال، به مال غصب شده خسارتی وارد شود، غاصب مکلف به جبران تمامی خسارات وارده به مالک خواهد بود.
تفاوت دعوای خلع ید با تسلیم بیع
اگر شخصی مالی را خریداری می‌نماید، فروشنده مکلف به تسلیم مال فروخته شده به خریدار است. و در صورتی که فروشنده از تسلیم مال فروخته شده به خریدار خودداری نماید، خریدار می‌تواند با مراجعه به دادگاه اقدام به طرح دعوا به خواسته الزام به تسلیم بیع نماید.
اگر در این فرض دعوای خلع ید طرح شود، دعوا رد خواهد شد. چرا که لازمه طرح دعوای خلع ید، اثبات غاصبانه بودن تصرفات خوانده دعوا است. در حالی که در این فرض اساسا مال مورد معامله به خریدار تحویل داده نشده تا فروشنده در آن تصرفات غاصبانه‌ای نماید. لذا چون تصرفات فروشنده بر مال مورد معامله، ادامه تصرفات مالکانه سابق اوست، از این رو دعوای خلع ید رد خواهد شد.
اثبات ید خوانده در دعوای خلع ید
در دعوی خلع ید چنانچه خوانده منکر تصرف در ملک موضوع دعوی بوده و خواهان نیز دلیلی برای اثبات متصرف بودن وی ارائه ندهد، حکم به بطلان دعوی صادر می‌شود.
رای دادگاه در مورد اثبات ید خوانده در دعوای خلع ید
رأی دادگاه تجدیدنظر استان در مورد اثبات ید خوانده در دعوای خلع ید
اثبات ید خوانده
یکی از ارکان دعوای خلع ید، اثبات ید عدوانی خوانده بر ملک موضوع دعواست در واقع در دعوای خلع ید خواهان ادعا می‌کند خوانده بی اذن او و یا بدون مجوز قانونی اقدام به تصرف غاصبانه ملک متعلق به او نموده است. پس خواهان باید اثبات کند که خوانده در ملک او تصرف دارد.
چگونگی اثبات تصرفات خوانده
برای اثبات تصرفات خوانده بر ملک موضوع دعوای خلع ید می توان به دلایل زیر استناد کرد:
- شهادت شهود
- تامین دلیل
- معاینه محل
- استناد به اسناد یا مدارکی که اقرار خوانده را اثبات کند.
جمع بندی
ما در مطالب این صفحه در رابطه با دعوای خلع ید سخن گفتیم و کتاب و دادخواست این مورد را نیز به شما معرفی نمودیم و اینک در انتها اگر شما سوالی در رابطه با این موضوع دارید می‌توانیدسوال خود را از طریق گذاشتن دیدگاه در پایین همین پاراگراف قرار دهید تا ما در سریع‌ترین زمان ممکن به آن پاسخ دهیم.
